Mała Wielka Wojna w tropikach

autor zdjęcia: BEW

źródło: Rzeczpospolita

I wojna światowa: Royal Australian Navy „Parramatta” zabezpieczony na brzegu, 400 mil w górę rzeki Sepik na Nowej Gwinei

autor zdjęcia: BEW/Alamy Stock Photo

źródło: Rzeczpospolita

Hermann Detzner (1882–1970)

autor zdjęcia: PAP/CAF/repr

źródło: Rzeczpospolita

Bronisław Malinowski w czasie swych badań antropologicznych na Wyspach Trobriandzkich

Zanim Australia doświadczyła hekatomby w okopach Europy, pierwszą krew przelała na wyspach pacyficznego raju.

Bronisław Malinowski, wschodząca gwiazda nauki z Londynu, uczcił 30. urodziny wycieczką na antypody, w której uczestniczył Witkacy, aspirujący artysta krakowski. Panowie zeszli ze statku „Orvieto” w Perth pod koniec lipca 1914 r., gdy Europa grzmiała marszami orkiestr wojskowych, ale peryferyjna Australia zdawała się zbyt odległa od harmidru Starego Kontynentu. Gdy wybuchła wojna światowa, Malinowski wciąż zwiedzał, uczestniczył w sympozjach i bankietował na koszt władz australijskich. Zajęty rautami nie słyszał, jak 5 sierpnia artyleria forteczna w Melbourne ostrzelała niemiecki frachtowiec „Pfalz”, co przyjęto za pierwszą brytyjską salwę tej wojny.

Widmowa eskadra

Austriacki paszport czynił Malinowskiego wrogiem imperium brytyjskiego, lecz władze wojskowe były zajęte większymi sprawami niż polski stypendysta Oksfordu. Premier nowego państwa (a po trosze nadal kolonii) poszedł na wojnę, chociaż rządził krajem bez armii. Nawet we flocie wojennej – największej dumie Australii – czwartą część załóg pożyczono z Królewskiej Marynarki Wielkiej Brytanii. Powołanie Australijskich Sił Imperialnych (prawo pozwalało służyć za granicą żołnierzom z ochotniczego zaciągu) wymagało zachodu i czasu. Wprawdzie chętnych nie brakowało – zwłaszcza w początkach wojny – lecz rząd potrzebował sił ekspedycyjnych natychmiast. Skądinąd mimo ogromnych strat...